Razlike u temperamentu i karakteru kod psihopatskih i nepsihopatskih antisocijalnih adolescenata

Apstrakt

U ovoj studiji ispitivana je mogućnost izdvajanja tipova antisocijalnih adolescenata na osnovu psihopatskih obeležja, i međusobne razlike antisocijalnih adolescenata različitog uzrasta i suptipova u odnosu na Klonindžerove dimenzije ličnosti. Uzorak je obuhvatao 101-og antisocijalnog adolescenta muškog pola, podeljenih u dve uzrasne grupe (71 ispitanika u grupi od 13-17 godina i 30 u grupi od 18-25 godina). Na celokupnom uzorku, na osnovu klaster analize zasnovane na modelu, izdvojeni su nepsihopatski tip, bez izraženih obeležja psihopatije i psihopatski tip, sa izraženom antisocijalnom, interpersonalnom i facetom životnog stila (Herov model), u koji su se svrstali i mlađi i stariji adolescenti. U okviru psihopatskog tipa, stariji adolescenti u odnosu na maloletne adolescente pokazuju značajno nižu izraženost dimenzija karaktera, Samousmerenost i Kooperativnost, ključnih u određenju svih poremećaja ličnosti. U okviru grupe maloletnih adolescenata, pripadnici psihopatskog suptipa u odnosu na nepsihopate se nisu značajno razlikovali po temperamentu i karakteru, što ukazuje da se adolescenti mlađi od 18 godina nalaze u procesu razvoja ličnosti, posebno karaktera, pa su podložniji tretmanu i kod njih su krajnji ishodi neizvesni. Rezultati sugerišu da kod mlađih od 18 godina moguće dolazi do inflacije psihopatskih skorova usled identifikovanja razvojnih obeležja adolescencije (impulsivnost, nezrelost) kao psihopatskih, što implicira nužnost primene bazičnih modela ličnosti u proceni adolescentnih delinkvenata.