Put do mračne strane posla: Da li stavovi i emocije objašnjavaju odnos ličnosti i nepoželjnog organizacijskog ponašanja?

Apstrakt

Nepoželjna organizacijska ponašanja (NOP) štetna su ponašanja koja donose milijunske gubitke organizacijama, a ujedno škode psihološkoj dobrobiti i produktivnosti zaposlenika. Ličnost je jedna od glavnih determinanti NOP-a, no istraživanja odnosa ličnosti i NOP-a uglavnom su se fokusirala na svjesni aspekt ličnosti, tzv. eksplicitnu ličnosti i tek su u manjem broju razmatrala psihološke mehanizme putem kojih ličnost djeluje na NOP. Ovaj rad uključuje pregled istraživanja odnosa ličnosti i NOP-a pri čemu, u odnosu na ranije preglede, razmatra i kako nesvjesni aspekti ličnosti (tzv. implicitna ličnost) mogu pomoći u objašnjavanju NOP-a. U radu se fokusiram se na dvije metode koje pokazuju najveći potencijal za predviđanje radnog ponašanja – Test uvjetovanog rezoniranja i Test implicitnih asocijacija. Nakon toga, razmatram psihološke mehanizme putem kojih eksplicitna i implicitna ličnost djeluju na NOP, koristeći stavove prema poslu i organizaciji i emocije na radnom mjestu kao varijable koje objašnjavaju odnos ličnosti i NOP-a. Konačno, na temelju pregleda istraživanja odnosa ličnosti, stavova, emocija i NOP-a, razvijam teoretski model odnosa ove četiri varijable, koji olakšava razumijevanje složenih psiholoških mehanizama putem kojih implicitna i eksplicitna ličnost dovode do NOP-a.