DECA KAO (KO)ISTRAŽIVAČI: PARTICIPATIVNA ISTRAŽIVANJA I NAJBOLJI INTERES DETETA

Apstrakt

U radu je predstavljen koncept participativnih istraživanja sa decom, njihove teorijske, metodološke i etičke pretpostavke, kao i značaj koji imaju u ostvarivanju najboljeg interesa deteta. Prikazani su različiti načini učešća dece u istraživanjima, od konsultovanja dece kao svojevrsnih eksperata za sopstveno iskustvo, do onih oblika participacije koji uključuju podelu moći između dece i odraslih, tj. u kojima deca učestvuju u definisanju istraživačkih tema, metodologije istraživanja i tumačenju rezultata (deca kao koistraživači i istraživači). Značaj participativnih istraživanja u ostvarivanju najboljeg interesa deteta ogleda se u: kvalitetu istraživačkog procesa – smanjuje se mogućnost manipulacije i privida participacije, problem istraživanja je relevantan za decu i u skladu sa njihovim razvojnim mogućnostima; kvalitetu ishoda istraživanja – zaključci istraživanja odražavaju razumevanje dečje perspektive i potreba, stiče se potpuniji uvid u probleme sa kojima se deca suočavaju, što može da rezultira sprovođenjem akcija koje će biti u njihovom najboljem interesu; razvoju kompetencija dece koje su važne za odrastanje u demokratskom društvu; emancipaciji dece/mladih i vidljivost njihovih perspektiva u društvu i promociji slike o detetu kao aktivnom i kompetentnom ekspertu za sopstveno iskustvo, koje je u skladu sa uzrastom i razvojnim mogućnostima kompetentno da učestvuje u odlukama koje ga se tiču i u određivanju svog najboljeg interesa.