Uloga stresora na radu i iracionalnih uverenja u predikciji nastavničkog stresa

Apstrakt

Prema teoriji Racionalno emotivno bihejvioralne terapije (REBT), iracionalna uverenja predstavljaju uzročne mehanizme uključene u nastanak psiholoških poremećaja i problema (David, Freeman, & DiGiuseppe, 2009). U praksi postoji razvijen sistem konsultativnog rada sa nastavnicima, zasnovan na identifikaciji i osporavanju specifičnih iracionalnih uverenja (Bora, Bernard, Trip, Decsei-Radu, & Chereji, 2009; Terjesen & Kurasaki, 2009). Dosadašnja istraživanja u ovoj oblasti su se ticala psihometrijske operacionalizacije iracionalnih uverenja nastavnika, kao i vezom između tih uverenja i nastavničkog stresa (Bora et al., 2009). Mi pretpostavljamo da osim uverenja postoje i specifični organizacijski izvori stresa u školama koji utiču na nivo nastavničkog stresa. Cilj ovog istraživanja bio je ispitivanje veze između izvora stresa na radu (u školama), specifičnih iracionalnih uverenja i nivoa psihološkog distresa kod nastavnog osoblja. Uzorak u istraživanju činilo je 186 nastavnika i učitelja oba pola, iz osnovnih i srednjih škola sa teritorije Zrenjanina i Sombora (Vojvodina). Prosečna starost ispitanika je 40 godina. Instrumenti korišćeni za prikupljanje podataka su: Skala nastavničkih iracionalnih uverenja (The Teacher Irrational Belief Scale – TIBS), Izvori radnog stresa (IRS) i Skala depresivnosti, anksioznosti i stresa (Depression, Anxiety and Stress Scale – DASS-21). Za obradu podataka korišćeno je strukturalno modelovanje. Rezultati ukazuju da i stresori na radu i iracionalna uverenja imaju direktnog uticaja na distres. Uverenja, dakle, predstavljaju parcijalne medijatore u ovoj vezi. To je očekivan rezultat koji je objašnjen razlikovanjem 'zdravog' i 'nezdravog' emocionalnog odgovora u REBT teoriji i praksi.