Tipološki pristup u prostoru mjerenja konstrukta psihopatije i osobina ličnosti

Apstrakt

Osnovni problem istraživanja, sprovedenog na uzorku od 223 ispitanika oba pola, uzrasta 17 - 60 godina, jeste da li se mogu identifikovati specifični obrasci interakcije u prostoru mjerenja konstrukta psihopatije i osobina ličnosti. Cilj istraživanja je bio istraživanje taksonomije ispitanika u prostoru mjerenja konstrukta psihopatije i osobina ličnosti iz alternativnog petofaktorskog modela. Referentni okvir za procjenu psihopatije činili su Klekli-Hareovi kriterijumi za procjenu ovog poremećaja, operacionalizovani upitnikom UPP-2 (UPP- 2; Novović, Smederevac i Gavrilov, 2007) koji obuhvata četiri dimenzije (impulsivnost, psihopatski životni stil, antisocijalno ponašanje i psihopatski afekat). Referentni okvir za procjenu osobina ličnosti je alternativni petofaktorski model (ZKPQ; Zuckerman, 2002), koji obuhvata pet bazičnih osobina (aktivitet, agresivnost/hostilnost, impulsivno traženje senzacija, neuroticizam/anksioznost i socijabilnost), operacionalizovan upitnikom ZKPQ. Matrica kvadriranih euklidskih distanci (u zajedničkom prostoru faktorskih skorova na prvim glavnim komponentama supskala upitnika ZKPQ i dimenzija upitnika UPP-2) podvrgnuta je Wardovom metodu hijerarhijske klaster analize, pri čemu su ekstrahovana tri klastera. Na osnovu diskriminativnih funkcija nazvanih sklonost ka rizičnim i antisocijalnim ponašanjima i psihopatski afekat, klasteri su interpretirani kao grupa emocionalno rezervisanih osoba, grupa prosocijalno orijentisanih osoba i grupa osoba sklonih rizičnim i antisocijalnim ponašanjima. Rezultati imaju značajne implikacije za kreiranje i sprovođenje programa prevencije i savjetodavnog rada u cilju kanalisanja rizičnih i antisocijalnih ponašanja na socijalno prihvatljivije načine.