Tačnost procene laganja i neverbalnih ponašanja koja indikuju laž i obmanjivanje

Apstrakt

U radu je prezentovano istraživanje u kome je učestvovalo 90 subjekata,, studenata Kriminalističko policijske akademije u Zemunu. Deset studenta prve godine studija (6 mladića i 4 devojke) učestovalo je u prvoj fazi u kojoj je pripremljen video materijal koji je kasnije korišćen u samom istraživanju. Uzorak ispitanika činilo je 80 studenata treće i četvrte godine (58 muškaraca i 22 žene starosti između 21-25 godina), koji su imali zadatak da nakon gledanja 10 video klipova (od kojih 5 prikazuju osobu koja govori istinu, a 5 osobu koja govori laž) procene učestalost neverbalnih ponašanja osoba sa snimaka, kao i da daju svoje mišljenje o tome da li je osoba govorila istinu ili laž. Rezultati istraživanja pokazali su da je uspešnost studenata Kriminalističko policijske akademije u proceni istinitosti iskaza bila manja od procene na osnovu slučajnog pogađanja. Utvrđeno je da među ispitanicima postoje izražene individualne razlike u prepoznavanju laganja. Pokazano je da ispitanici koji su uspešniji u proceni istinitosti lažnog iskaza procenjuju da su samododirivanje, pokreti šake, greške u govoru i ilustracije učestaliji oblici neverbalnog ponašanja prilikom laganja, a da su pokreti trupa i pokreti nogu manje učestali u ovakvim situacijama. Ispitanici koji su tačniji u proceni istinitog iskaza procenjuju da su pokreti nogu, oklevanje u govoru i pokreti glave učestaliji, a samododirivanje manje učestalo neverbalno ponašanje kod osoba koje govore istinu. Pokazalo se da ispitanici veruju da se oni koji lažu ponašaju nervoznije od osoba koje govore istinu, što odgovara stereotipnim shvatanjima o neverbalnim indikatorima laganja. Rezultati bi mogli da se iskoriste kao osnova za kreiranje programa edukacije u prepoznavanju laganja.