Validacija egzistencije faktora drugog reda u Cattellovom inventaru ličnosti 16pf

Apstrakt

Prema podacima o broju objavljenih radova, Catttelov upitnik 16PF je najviše korišteni instrument za ekspolaraciju 'normalne' ličnosti. Pored odlike da instrument ima potvrđenu kros-kulturnu validnost, te da je standardiziran na velikom broju ispitanika, instrument su od samih početaka pratile i kontroverze o problematičnoj faktorskoj strukturi i to naročito kada je riječ o faktorima drugog reda. Iskazani ambigvitet među radovima koji su tretirali inventar 16PF, doveo je do problema ovog rada koji se može sažeti na pitanje egzistencije opštih faktora inventara ličnosti 16PF, peto izdanje. Glavni cilj ispitivanja jeste provjeriti koliko je faktorska struktura drugog reda kongruentna sa Cattellovim pretpostavkama. Ispitivanje je provedeno na uzorku studenata iz Tuzle i Sarajeva (N = 512, prosječne starosti M = 21.74, SD = 3.72). Inventar je pokazao relativno skromne metrijske osobine u domenu primarnih faktora. Koeficijenti pouzdanosti imali su raspon između α = .47 i α = .73. Od svih supskala, jedino faktori H i Q2 imaju zadovoljavajuću pouzdanost. U ispitivanju strukture drugog reda ekstrahirana su ukupno 4 faktora uz promax soluciju koji zajedno objašnjavaju oko 54% varijanse. Prvi faktor koji objašnjava oko 20% varijanse mogao bi se identifikovati kao Introverzija. Drugi faktor koji objašnjava oko 13% varijanse uslovno odgovara faktoru Samokontrola. Treći faktor objašnjava oko 11% varijanse i može se uslovno odrediti kao Blaga narav. Četvrti faktor objašnjava oko 10% varijanse i najsličniji je Cattellovom faktoru Nezavisnost. Cattellov peti faktor Anksioznost nije potvrđen. Može se konstatovati da instrument u cjelini ima loše mjerne osobine te da nije u cjelini potvrđena faktorska struktura koju su pretpostavili autori inventara.